#2 Is er voldoende tijd?
#2 Is er voldoende tijd?
1. Is. Er. Voldoende. Tijd. ?
Tijd heeft te maken met een natuurlijke ritme waar wij het idee van uren aan hebben opgehangen. Zo komen we aan Chronos, de tijd die voort tikt, de chronologische lijn, de lijn van verleden naar heden en naar de tijd van morgen en verder. Die tijd van morgen schrikt op dit moment ook af, want wat komt er op ons af? Morgen zal nog wel, maar is er ook een volgend jaar? Daar komt dan het woord ‘voldoende’ op ons af. Redden we het wel met elkaar. Is er voldoende tijd om de crisissen te weerstaan?
Tijd heeft ook een ander aspect. We noemen die tijd Kairos. Niet het volgende uur telt, maar het moment dat past. Dat moment van een zeker weten. Die tijd van Kairos is niet te voorspellen, al kun je er wel open voor staan. Als dan de vraag is of er voldoende tijd is, vraag je niet naar de chronologische tijd, maar naar het moment in je leven dat je ‘wakker’ wordt en weet welke weg je hebt te gaan.
2. Heb. Jij. Voldoende. Tijd. ?
Mijn oude kaart, rafelig aan de randen,
honderden keren open- en dichtgevouwen,
is niet langer een kompas, een route.
Er is nu enkel mijn eigen stem in het hoofd,
mijn eigen vraag in het hart, mijn eigen weten
dat klopt, om mijn nieuwe weg in te slaan.
De oude kaart heeft geen antwoorden,
geen richting, geen clue, geen punt.
Want al het oude vertrouwde lijkt nu
met het leven mee gewaaid en telt niet meer,
met het verleden verdwenen en geldt niet meer.
3. Hebben. Wij. Voldoende. Tijd. ?
4. Is. Er. Voldoende. Tijd. ?
De tijd van ‘laten we er nog eens over praten’ is nu wel voorbij. Dat moment van opnieuw een ‘hei-dag’, dat circulerende vergader-circus, die overvolle agenda’s van meeting naar meeting, gesprekken bij de koffiemachine, bila’s, iedereen heeft wel een mening, laten we het eens van de andere kant bekijken …
Alles is wel duidelijk nu toch?
De samenleving zit in een kramp, mensen vallen in een spiraal naar beneden in de armoede, oude instituten zijn hun invloed kwijt, de open liberale markt heeft alleen gewerkt voor een kleine groep.
De nu ietwat vreemde opmerking dat de economie moet groeien klinkt toch verward als je kijkt hoe het landschap wordt verkracht, hoe arbeidskrachten worden vermalen, hoe efficiency heeft geleid tot totale vervreemding van het ‘product’.
De eerste levensbehoeften van de burgers als zorg en onderwijs lijkt helemaal uitgehold, doorgeslagen, totaal overspannen geraakt. In plaats van een plek voor iedereen wordt het steeds meer een strategie voor burgers om niet buitengesloten te worden.
Alles is wel duidelijk toch?
De tijd van ‘wat is onze purpose?’ is dan toch wel rijkelijk laat als je om je heen kijkt. Het is dan ook niet langer meer de vraag wat je als bedrijf kunt bijdragen aan de maatschappij, het is de plicht wat je gaat bijdragen.
De tijd van overheden en politiek om er nog maar eens de tijd voor te nemen om te kijken waar we kunnen reguleren, bedillen, uit de wind houden kan niet langer meer. Het is nu de tijd om dienstbaar te kunnen zijn aan een ‘groter verhaal’ dan de achterkamer.
Alles is wel duidelijk toch?
De tijd van overdadig consumeren, de tijd van subsidiëren, de tijd van belastinghavens, de tijd van oprekken van afspraken, de tijd van willens en wetens — het keert zich als een boemerang terug en laat ons gehavend achter.
De tijd van praten, vergaderen, overleggen, sluipwegen — praten met de mond vol meel, daar heb ik geen actieve herinnering aan, handjesgeklap —
Alles is wel duidelijk toch?
5. Is. Er. Tijd. In. De. Tussenruimte. ?
Een podcast gesprek tussen Ron van Es en Wouter van Noort, journalist Future Affairs bij NRC, over de ‘tussenruimte’. Het idee van de ‘tussenruimte’ is precies die fase tussen Chronos, is er voldoende tijd, en Kairos, wat is het goede moment om in actie te komen.
In het podcastgesprek komen er slechts twee vragen voorbij: wat moeten we loslaten en wat kunnen we ons verbeelden?
6. Vraag: Is. Er. Een. Juiste. Tijd. ?
Ik ben onder de indruk van een stem uit het verleden. De stem van een dakloze man die opgenomen werd in de jaren 70 in Londen. Hij zong een paar regels van een hymne, een religieus lied. Daarin sprak zijn hoop en vertrouwen, maar hoor je ook zijn moeizame verleden. Wie de man was is niet bekend. Het is alleen zijn stem die we nu nog horen. Het lied dat hij zong is ‘Jesus blood never failed me yet’.
Het is de musicus en componist Gavin Bryars die met filmmaker Alan Power werkt aan een documentaire in een ruige buurt van Londen, the Elephant and Castle district. Ze filmen ook een aantal dakloze mannen die onder de invloed van alcohol hun liedjes zingen. Eén man echter drinkt niet. Het is een oudere man die de stem uit het verleden is geworden. Zijn 26 seconden durende stuk wordt nooit gebruikt in de film en Gavin Bryars neemt het mee naar zijn eigen studio. Daar zet hij de 26 seconden in een loop en componeert er muziek onder. Het wordt een lang muziekstuk van 22 minuut 27 seconden.
Gavin Bryars schrijft later: ‘Toen ik dit thuis speelde, merkte ik dat zijn gezang mooi gelijk liep met mijn pianospel, en ik maakte er een simpele begeleiding voor. Ik merkte ook dat het eerste deel van het lied — 13 maten lang — een mooie “loop” vormde die zich op een enigszins onvoorspelbare manier herhaalde.’
Het is een ingeving van een componist, misschien intuïtief, misschien experimenteel. Maar dan gebeurt er iets bijzonders dat tot op de dag van vandaag voortduurt. ‘Ik nam de band mee naar Leicester, waar ik werkte op de afdeling Fine Art, en kopieerde deze op een continue geluidsband, erover nadenkend of ik er misschien een orkestrale begeleiding aan toe zou voegen. De deur van de opnamestudio opende naar een van de grote ontwerpstudio’s en ik liet de band door kopiëren, met de deur open, toen ik een kop koffie ging halen. Toen ik terugkwam, was de normaal erg rumoerige studio opeens onnatuurlijk ingetogen. Mensen bewogen zich veel rustiger door de studio dan normaal en sommige zaten op een stoel zachtjes te huilen.’
De oude dakloze man met zijn diepe geloof, zijn vertrouwen in iets dat hem omringt en omringen zal, raakt mensen tot op het bot. Dat lees je ook terug in de reacties die bij YouTube te lezen zijn. Het lijkt het verlangen te zijn naar iets dat ons optilt, dat naar ons om kijkt. Veel mensen bijvoorbeeld horen dit muziekstuk toevallig ‘s nachts en zijn diep ontroerd. Of horen het in diepe eenzaamheid. Los van alle dagelijkse geluiden komt de stem van de man binnen. Los van alle gedachten over het leven staat de man naast je. Los van of je gelovig bent of niet, raken de woorden onze breekbaarheid en wankelmoedigheid aan. Misschien willen we allemaal opgetild worden uit onze eigen misère en kleine omgeving? Opgetild worden door iets dat groter is, liefdevoller, echter.
Moved to tears. I parked my car and just listened and cried. Moving. There is something powerful about those words and the music…Oh man… I just found myself crying just from the moment the voice started to say these words of hope and peace…Heard this on R3 one morning driving to work and had to stop the car and howl. Somehow it bypasses all rational thoughts and goes straight to the heart…I think this poor old chap must have sung this in his youth maybe in Edwardian England, and by God he carries that tune so well…Heard this in the car years ago and was so overwhelmed I had to pull over to the side of the road to let it finish…
Gavin Bryars: ‘Hoewel hij stierf voordat hij kon horen wat ik met zijn zang had gedaan, blijft het stuk een welsprekend maar ingetogen getuigenis van zijn geest en optimisme.’
De vraag voor de volgende keer: Waar gaat het mis met leiderschap?
Het Kloppend Archief is vooral bedoeld om jou zelf aan het denken te zetten, andere richtingen te ontdekken, zijpaden in te slaan en te helpen om op andere gedachten te komen.
Ron van Es — Het Kloppend Archief
Dank.
Voor de steun.